POSOCZNICA

przez | 20 marca, 2016

Posocznica (sepsa) stanowi następstwo rozsiewu drogą krwionośną patogennych bakterii rozprzestrzeniających się z pierwotnego ogniska zakażenia (patrz: Zakażenia). Układ odpornościowy gwałtownie stara się, aby zniszczyć ognisko pierwotne. Jednak w miarę trwania infekcji może się stawać coraz bardziej niewydolny. Jeśli bakterie zwyciężą, a zakażenie uogólni się, może dojść do wystąpienia wstrząsu septycznego – stanu bezpośrednio zagrażającego życiu.
Posocznica rozwija się najczęściej jako powikłanie u osób poddanych zabiegom chirurgicznym, zwłaszcza w obrębie jamy brzusznej. Występuje też u osób z niewydolnym układem odpornościowym. Zarówno posocznica, jak i wstrząs septyczny stanowią bezpośrednie zagrożenie życia chorego i wymagają natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Zazwyczaj posocznica powstaje wskutek rozprzestrzeniania się bakterii z istniejącego w ustroju pierwotnego ogniska zakażenia. Enzymy i endotoksyny uwalniane przez bakterie, jak również substancje wydzielane przez zwalczające je komórki układu odpornościowego odpowiadają za pojawienie się charakterystycznych dla posocznicy objawów-wysokiej gorączki, której towarzyszą silne dreszcze. Jeśli układ odpornościowy organizmu oraz podane leki nie wystarczą, aby zniszczyć namnażające się bakterie, to wskutek nadmiaru uwalnianych produktów bakteryjnych i własnych substancji obronnych może dojść do rozwoju wstrząsu septycznego.
Posocznica często stanowi powikłanie zakażenia ran pooperacyjnych, pourazowych lub oparzeń, a inne typy infekcji sprzyjają uogólnianiu się zakażenia. Źródłem wysiewu bakterii mogą być zakażenia występujące praktycznie w każdej tkance organizmu, poczynając od dróg moczowych i płuc (zapalenie płuc), poprzez czyraki (ropnie w obrębie skóry), a na ropnym zapaleniu dziąseł kończąc. Najbardziej na wystąpienie posocznicy narażeni są chorzy w szpitalach: ryzyko stwarzają liczne zabiegi chirurgiczne i inwazyjne procedury diagnostyczne. Ponieważ rośnie liczba pacjentów, u których takie zabiegi są wykonywane, rośnie też liczba bakterii zdolnych do wywołania posocznicy. Ze względu na powszechne stosowanie leków przeciwbakteryjnych nowe szczepy bakterii stają się coraz bardziej odporne na dotychczas podawane antybiotyki.

W rzadkich przypadkach posocznica rozwija się wskutek spożycia niepasteryzowanych produktów mlecznych, które mogą zawierać bakterię Lisferia monocytogenes. Jedzenie owoców morza, np. ostryg, grozi zakażeniem Vibrio vulnificus, które u osób z chorobami wątroby, osłabionym układem immunologicznym lub zaburzeniami gospodarki żelazem może skończyć się posocznicą.

W razie podejrzenia posocznicy, aby zidentyfikować drobnoustrój powodujący zakażenie, lekarz oceniający objawy i stopień zagrożenia chorego pobiera też krew na posiew. Jeśli objawy wskazują na rozwój wstrząsu septycznego, pacjent wymaga hospitalizacji. W szpitalu ocenia się utlenowanie krwi, równowagę kwasowo-zasadową oraz dąży do odkrycia rodzaju bakterii odpowiedzialnych za powstanie choroby. Wykonuje się także elektrokardiogram (EKG), pozwalający na wykrycie zaburzeń rytmu serca.