Wykwity pierwotne
Do pierwotnych wykwitów zaliczamy: plamy, bąble, pęcherzyki, pęcherze, krosty, grudki, guzki i guzy.
Plama (macula) jest to wykwit na poziomie skóry, niewyczuwalny, przy dotyku, różniący się od otaczającej skóry zabarwieniem. Zabarwienie plam jest różne, od jasnoróżowego do ciemnowiśniowego, od jas-nobrunatnego do prawie czarnego, a także przez wszystkie odcienie żótci i zieleni. Kształt i wielkość plam również jest różna. Plamy mogą być:
– barwnikowe, spowodowane nadmiarem (piegi, ostudy) lub brakiem melaniny w skórze (bielactwo),
– naczyniowe, np. wynaczynienia, rozszerzenia naczyń (teleangiektazje), nowotworzenie drobnych naczyń (znamiona naczyniowe płaskie),
– złogowe, zależne od odkładania się w skórze obcych substancji zewnątrzpochodnych (barwniki stosowane do tatuażu) lub substancji pochodzenia wewnątrzustrojowego (barwniki żółci, hemosyderyna),
– zwyrodnieniowe, spowodowane zmianami starczymi,
– zapalne, związane z przekrwieniem wywołanym stanem zapalnym.
Bąbel pokrzywkowy (urtica) powstaje na skutek obrzęku skóry właściwej. Jest to wykwit wyniosły nad poziom skóry, płaski, porcelanowo-białawy lub różowy, szybko powstający i szybko ustępujący bez pozostawiania śladu. Powstaje w pokrzywce oraz po kontakcie skóry z pokrzywą. Odmianą jest obrzęk naczynioruchowy Quinckiego, dotyczący skóry właściwej.
Pęcherzyki (vesicula) i pęcherze (bulla). Wykwity wyniosłe nad poziom skóry, wypełnione płynem (surowiczym, krwistym) i ustępujące bez pozostawienia śladu. Dochodzą do 1 cm, jeśli przekraczają tą wielkość, są pęcherzami. W pęcherzykach płyn gromadzi się tylko w komórkach naskórka lub przestrzeniach międzykomórkowych. W pęcherzach płyn rozwarstwia poszczególne warstwy naskórka lub naskórka i skóry właściwej.
Krosta (pustula). Wykwit płaskowyniosły lub kopulasty, typu pęcherzyka lub pęcherza, od początku wypełniony treścią ropną. Gojąc się, krosty zasychają w strupy i ustępują bez śladu. Powstałe z ropnych pęcherzy mogą z powodu nadżerek i owrzodzenia goić się przez bliznowacenie.
Grudka (papula). Wykwity wyniosłe nad poziom skóry, spoiste, o różnym zabarwieniu, kształcie i powierzchni, ustępują bez pozostawienia blizn. Polegają na przeroście naskórka lub skóry właściwej i naskórka. Najczęściej wielkości od łebka szpilki do 0,5-1 cm. Niekiedy przerastają i wtedy osiągają duże rozmiary, np. brodawki zwykłe, ale i one ustępują bez pozostawienia śladu.
Guzek (nodulus). Wykwit wyniesiony nad poziom skóry, wielkością zbliżony do grudki, różni się jednak tym, że na ogół ulega rozpadowi, przekształcając się w owrzodzenia. Zejściowe blizny po guzkach mogą być zanikowe, płaskie lub przerosłe. Guzki występ ją w wielu przewlekłych chorobach skóry (grużlic kiła), ale też wiele nowotworów łagodnych i ztośliwych przybiera postać guzka.
Guz (nodus, tumor). Wykwit wyniosły lub ptaskowyniosły, wielkości orzecha laskowego do średnicy kilkunastu cm. Zajmuje wszystkie warstwy skóry. Może być zapalny (np. czyrak, ropnie mnogie pach, rumień guzowaty), lub nowotworowy. Guz nowotworowy (tumor) może być łagodny (np. włókniak, tłuszczak) lub złośliwy (np. rak skóry).
Wykwity wtórne
Do wtórnych wykwitów zaliczamy: łuski, strupy, nadżerki, przeczosy, pęknięcia, owrzodzenia, blizny, liszaje, a także ścieńczenia i stwardnienia.
Łuska (squama) zwykle jest zejściem stanu zapalnego lub następstwem nadmiernego rogowacenia n skórka. Jest to złuszczająca się warstwa rogowa n skórka. Złuszczanie może być otrębiaste (np. łuski łupieżu zwykłego i tłustego) lub płatowate (np. stan po oparzeniu słonecznym skóry I stopnia).
Pęknięcie i rozpadlina (fissura et rhagas). Są to linczne ubytki. Pęknięcia dotyczą nadmiernie zrogowaciałego naskórka, np. na dłoniach i stopach, powstają też w miejscach napinania i rozciągania skóry (kąciki ust, brodawka sutkowa, okolica odbytu). Rozpadliny są głębsze, sięgają głęboko do skóry właściwej, są bolesne, gdyż powstają w ogniskach zapalnych i naciekowych skóry. Gojenie odbywa się przez bliznowacenie.
Owrzodzenie (ulcus) jest to ubytek głębszy od nadżerki. Obejmuje naskórek, skórę właściwą, a niekiedy także tkankę podskórną. Powstaje z wykwitów
pierwotnych – guzków, guzów, krost, niekiedy bez zmian pierwotnych pod wpływem czynników mechanicznych, fizycznych czy chemicznych (np. oparzenia, odmrożenia). Wiele złośliwych nowotworów skóry przybiera również postać owrzodzenia.