Chociaż nietrzymanie moczu jest dolegliwością wieku podeszłego, nie znaczy to wcale, że stanowi nieuniknioną konsekwencję procesu starzenia się. U jego podstaw leży wiele różnych patologii, które mogą być leczone. Szacuje się, że po prawidłowej kuracji poprawa następuje u ponad 70% chorych.
Nieleczone nietrzymanie moczu nasila się z upływem czasu. Ponadto często prowadzi do iniekcji układu moczowego, a obecność moczu na skórze powoduje jej otarcia i zaczerwienienie. Jeżeli leczenie jest nieskuteczne, chorym zaleca się noszenie wkładek w celu uniknięcia powikłań skórnych i dyskomfortu.
Nietrzymaniem moczu dotkniętych jest wiele milionów osób. Dolegliwość ta częściej dotyczy kobiet.
Prawidłowe oddawanie moczu zależy od sprawnego funkcjonowania układu moczowego, w którego skład wchodzą nerki, moczowody, pęcherz moczowy i cewka, oraz niezaburzonej kontroli tego układu przez ośrodki nerwowe mózgu i rdzenia kręgowego. Wypełniony pęcherz moczowy wysyła sygnał nerwowy do ośrodków rdzenia kręgowego. W odpowiedzi na bodziec mięśnie pęcherza kurczą się, zapoczątkowując za pośrednictwem cew ki moczowej wydalanie moczu z organizmu. Nietrzymanie moczu ma miejsce wtedy, gdy zaburzenie dotyczy choćby jednego ogniwa przedstawionego powyżej procesu.
Wyróżnia się trzy grupy przyczyn nietrzymania moczu. Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest efektem osłabienia mięśni otaczających cewkę moczową – w rezultacie cewka nie jest w stanie przeciwdziałać nagiemu wzrostowi ciśnienia w pęcherzu pod wpływem zgromadzonego w nim moczu. Kaszel, kichanie, śmiech, wysiłek fizyczny powodują popuszczanie moczu kroplami.
Nietrzymanie moczu spowodowane przepełnieniem pęcherza moczowego normalnie występuje u niemowląt i małych dzieci. Przepełniony pęcherz kurczy się, chory zaś nie jest w stanie powstrzymać wypływającego strumienia moczu. Dolegliwość ta może wystąpić w przypadku schorzeń ośrodkowego układu nerwowego, takich jak udar mózgu, choroba Alzheimera, choroba Parkinsona i stwardnienie rozsiane. Chory oddaje jednorazowo dużą ilość moczu, gdyż dochodzi do całkowitego opróżnienia pęcherza moczowego.
Wypływanie moczu kroplami z przepełnionego pęcherza zdarza się u osób, które nie odczuwają parcia na mocz. Pęcherz moczowy nigdy nie opróżnia się całkowicie; praktycznie cały czas jest wypełniony zalegającym moczem, który wycieka w małych ilościach na zewnątrz. Zaburzenie to dotyczy najczęściej chorych na cukrzycę, mężczyzn z rozrostem gruczołu krokowego, który częściowo blokuje swobodne wydalanie moczu, oraz kobiet z guzem jajnika lub mięśniakami macicy. Za omawiany rodzaj nietrzymania moczu odpowiedzialne są także leki i choroby neurologiczne.
Nietrzymanie moczu bywa także skutkiem zrostów lub uszkodzeń układu moczowego powstałych po zabiegu chirurgicznym na narządach miednicy małej oraz ucisku, jaki na nerwy kontrolujące zwieracze wywiera wypadnięty dysk.
U kobiet nietrzymanie moczu jest najczęściej spowodowane osłabieniem mięśni dna miednicy po okresie ciąży i porodach. Badania wykazały, że im więcej porodów drogą pochwową odbyła kobieta, tym ryzyko nietrzymania moczu jest większe. W okresie post menopauzalnym, wskutek niedoboru estrogenów, mięśnie układu moczowo-płciowego wiotczeją, co również może spowodować problemy z oddawaniem moczu.
Nietrzymanie moczu wymieniane jest jako skutek uboczny wielu leków: diuretyków, leków nasennych, uspokajających oraz antyhistaminowych.