Ta zakaźna choroba wywołana jest przez świerzbowca ludzkiego Sarcoptes scabiei. Pierwsze objawy – intensywne swędzenie i wysypka – wywołane są drążeniem w skórze korytarzy przez samicę świerzbowca, która składa tam jaja. Dawniej była to choroba ludzi z ubogich warstw społeczeństwa, gdzie nie przestrzegano higieny osobistej. Obecnie może występować w każdym środowisku. Szczególnie często zdarza się w większych zbiorowiskach ludzi żyjących razem, często w domach dziecka czy na koloniach, ponieważ pasożyt przenosi się bezpośrednio z człowieka na człowieka. Szacuje się, że na całym świeci jest około 300 milionów ludzi zarażonych świerzbowcem. Choroba coraz częściej atakuje dzieci poniżej 5. roku życia, które zarażają się w żłobku lub przedszkolu.
Świerzbowiec ludzki może przetrwać najwyżej 3 dni poza organizmem człowieka, ale jeżeli już zaatakuje organizm ludzki, to bardzo trudno jest się go pozbyć. Szerzy się z człowieka na człowieka przez bezpośredni kontakt. Zaczerwienione podłużne zmiany na skórze widoczne są po 2-3 tygodniach po zakażeniu; wysypka jest reakcją alergiczną na obecność świerzbowca i jego jaj pod naskórkiem.
Typowo smugowate zmiany skórne występują tylko u 25% chorych, dlatego też musisz zwracać uwagę na inne objawy. Jeżeli odczuwasz bardzo silne swędzenie i musisz się stale w jednym miejscu drapać, zwłaszcza w nocy, skontaktuj się z lekarzem. Ludzie chorujący na egzemę i łuszczycę mogą również zarazić się świerzbowcem. Mają oni podobne zmiany skórne, trudno jest więc czasami zauważyć, że jest to dodatkowo świerzb.
Wbrew ogólnej opinii, zwierzęta domowe z reguły nie zarażają ludzi; skóra ludzka nie jest bezpiecznym miejscem zasiedlenia dla świerzbowca zwierzęcego i nie wywołuje on choroby u ludzi.
Jeżeli ktoś bliski zachorował na świerzb, wraz z nim powinny być leczone wszystkie pozostałe osoby z tej samej rodziny. Należy pamiętać, że larwy świerzbowca mogą przeżyć poza organizmem człowieka 3 dni, dlatego też trzeba posprzątać dokładnie cały dom i umyć wszystkie nadające się do tego przedmioty. Jeśli coś trudno uprać (np. pluszowe zwierzątka), przechowaj to w osobnym pomieszczeniu i nie dotykaj przez tydzień.
Leczenie przedwświerzbowe budzi kontrowersje, ponieważ może wywołać pewne niebezpieczne objawy uboczne. Istnieje jednak wiele metod alternatywnych, w tym homeopatycznych i ziołowych, które są bezpieczne, choć trochę mniej skuteczne.
Częste mycie całego ciała gorącą wodą z mydłem pomaga skutecznie usunąć niektóre pasożyty znajdujące się na skórze, jednak nie zmyjemy jaj znajdujących się pod naskórkiem. Większość lekarzy przepisuje krotamiton, którym należy posmarować całe ciało od stóp do głowy. Czasami potrzebna jest do pomocy druga osoba. Po 8-12 godzinach należy dokładnie spłukać całe ciało. Nie stosuj tego środka bez zalecenia lekarza.