Jady owadów wywołują zwykle lokalny obrzęk, ból i zaczerwienienie, które mijają po kilku godzinach. U niektórych osób reakcja może być bardziej nasilona, a obrzęk większy.
U około 3% ludzi jad może wywołać uogólnioną reakcję uczuleniową – wstrząs anafilaktyczny, który jest stanem zagrożenia życia. Bolesna pokrzywka i szybko narastający obrzęk, prowadzący do zablokowania dróg oddechowych, może spowodować zapaść krążeniową i w rezultacie śmierć. Z powodu wstrząsu anafilaktycznego po użądleniu umierają najczęściej osoby powyżej 40. roku życia, z chorobą serca. Mnogie użądlenia (od 50 do 100) wywołują reakcję o nasileniu podobnym do wstrząsu.
Do owadów żądlących należą: pszczoły, trzmiele, osy i szerszenie. Żądło, zlokalizowane w brzusznej części tułowia samicy, zbudowane jest z aparatu kłującego i zbiornika wypełnionego jadem. Żądło pszczoły ma haczyki, owad nie może więc wyciągnąć go ze skóry człowieka i po użądleniu umiera. Żądła os nie mają haczyków, toteż jeden owad może użądlić kilka razy.
Jad owadów błonkoskrzydłych zawiera toksyny i czynniki wywołujące stan zapalny. Powodują one bolesność i obrzęk okolicy ukłucia, które znikają po upływie kilku godzin. Osoby uczulone na jad mogą zareagować masywnym obrzękiem lub nawet wstrząsem anafilaktycznym. Mechanizm powstawania wstrząsu po użądleniu przez owady nie jest do końca poznany; pewną rolę mogą odgrywać predyspozycje genetyczne. Trudno wyjaśnić, dlaczego objawy wstrząsu rozwijają się tylko u 60% dorosłych alergików i 8% dzieci.
Niekiedy wstrząs nie występuje nawet po mnogich użądleniach, natomiast może go wywołać pojedyncze. Lekarze nie potrafią wytłumaczyć, dlaczego alergia na jad pojawia się nagle i dlaczego czasem znika po 3 miesiącach, a czasem trwa ponad 25 lat.
Miejscowy odczyn można łagodzić okładami z lodu. Jeżeli wystąpi burzliwa reakcja uczuleniowa lub w przypadku mnogich użądleń, konieczna jest pomoc lekarska.
Dla złagodzenia bólu polecane są aspiryna i paracetamol. W przypadku wystąpienia bardziej nasilonej reakcji uczuleniowej konieczne są leki antyhistaminowe (np. difenhydramina). Dzieciom można podawać syropy na kaszel z zawartością leków antyhistaminowych (unikaj podawania aspiryny dzieciom, pamiętając o możliwości wystąpienia zespołu Reye’a).
W leczeniu wstrząsu anafilaktycznego stosuje się między innymi epinefrynę – lek silnie rozszerzający oskrzela. Podaje się także specyficzną surowicę przeciw jadowi owadów. Chory musi być zbadany przez lekarza.