ZABURZENIA ODPORNOŚCI

Układ immunologiczny ma za zadanie odszukać, rozpoznać i zniszczyć szkodliwe dla organizmu patogeny – bakterie, wirusy i substancje wywołujące choroby. W obronie przed tymi czynnikami organizm reaguje gorączką, chorobą lub po prostu złym samopoczuciem.

Jeżeli czynnik patogenny wtargnie do organizmu, specjalne komórki układu immunologicznego, zwane makrofagami, zaczynają go pochłaniać, a następnie uaktywniają inne komórki, tzw. komórki B i T (limfocyty). Komórki B produkują przeciwciała, które atakują patogeny bezpośrednio. Komórki T działają w inny sposób. Tworzą kilka podgrup: komórki T pomocnicze pobudzają inne limfocyty do odpowiedzi immunologicznej; komórki T zabójcy same bezpośrednio niszczą patogeny; T supresorowe regulują i hamują odpowiedź immunologiczną, jeżeli doszło do zniszczenia patogenu. Istnieją również inne komórki, tzw. pamięci, które potrafią zachować pamięć o czynniku patogennym i jeżeli organizm znów z nim się zetknie, natychmiast reagują.

Większość ludzi ma prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny, ale u niektórych jednak powstają reakcje nieprawidłowe, szczególnie na czynniki zewnętrzne. Nadmierna aktywność układu immunologicznego jest obserwowana w chorobach autoimmunologicznych (z autoagresji). Dotychczas nie wiadomo dokładnie, z jakich przyczyn układ immunologiczny nie rozpoznaje prawidłowo własnych komórek i je atakuje, jak gdyby były obcymi czynnikami patogennymi. Przykładami takich chorób są: reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, liszaj rumieniowaty, cukrzyca typu I, twardzina skóry i miastenia. Naukowcy podejrzewają, że takie choroby, jak zespół przewlekłego zmęczenia i stwardnienie zanikowe boczne mogą także mieć podłoże autoimmunologiczne.

Innym rodzajem tzw. błędu immunologicznego może być odczyn alergiczny. W przypadku kataru siennego układ immunologiczny rozpoznaje pyłki kwiatów jako niebezpieczne patogeny i reaguje silnym odczynem zapalnym.

Odwrotnością takich reakcji jest sytuacja, kiedy układ immunologiczny jest osłabiony i nie reaguje żadną odpowiedzią, w wyniku czego chory ma niedobory immunologiczne. AIDS jest najlepiej znanym przykładem takiego stanu; inne schorzenia są najczęściej uwarunkowane genetycznie, występują bardzo rzadko i najczęściej są śmiertelne.

Ludzie zdrowi mogą mieć okresowo osłabiony układ immunologiczny. Zapadają wtedy częściej na różne choroby, dłużej trwa powrót do zdrowia i leczenie jest trudniejsze.