Twardzina (sklerodermia)
Twardzina jest chorobą, której przyczyn dokładnie nie wyjaśniono. Pod uwagę bierze się wiele czynników, m.in. podłoże genetyczne, immunologiczne, naczyniowe i szkodliwość środowiska zewnętrznego. W twardzinie wytwarzanie kolagenu przez fibroblasty jest nasilone. Początkowo występuje stwardniały obrzęk, a następnie stwardnienie i zaniki.
Twardzina układowa jest przewlekłą chorobą, prowadzącą do stwardnienia skóry i zmian w układach naczyniowym, kostnym, mięśniowym i narządach wewnętrznych. Twardzina układowa ma powolny przebieg. Wyróżnia się dwie postaci twardziny układowej: akroskierodermię i twardzinę uogólnioną.
Akrosklerodermia (acrosclerosis) w pierwszym etapie zajmuje palce u rąk. Właściwą chorobę poprzedza często występujący latami tzw. objaw Raynauda. Polega on na tym, że w niskich temperaturach na skutek zmian w układzie naczyniowym palce stają się białe, potem sine i trudno jest nimi poruszać. Na opuszkach palców pojawiają się małe owrzodzenia, skóra ręki staje się obrzęknięta, napięta, błyszcząca lub zanikowa. Podobne zmiany mogą wystąpić na twarzy: skóra jest bardzo napięta, błyszcząca, mimika w znacznym stopniu ograniczona. Zmarszczki mimiczne i starcze są wygładzone, dlatego osoby chore na twardzinę wyglądają dużo młodziej.
Twardzina uogólniona przebiega bardziej gwałtownie. Najpierw zajmuje okolice ramion i klatki piersiowej, a następnie rozprzestrzenia się na całej skórze. Chorzy czują się tak, jak gdyby byli w pancerzu i często uskarżają się na duszności.
Twardzina ograniczona (morphea) prowadzi do stwardnienia tkanki łącznej, skóry i tkanki podskórnej oraz tkanek głębokich bez zajęcia narządów wewnętrznych. Częściej chorują kobiety niż mężczyźni. Są to stwardniałe ogniska, początkowo białe lub żółtawe, dobrze odgraniczone, początkowo otoczone sinofioletową obwódką. Twardzina występująca w tej postaci może samoistnie ustąpić.