Gruczoły skóry

przez | 19 listopada, 2015

Gruczoły skóry rozróżniamy na podstawie ich czynności wydzielniczych. Gruczoły ekrynowe wydzielają substancje i prawie wcale się przy tym nie zmieniają. Gruczoły apokrynowe w trakcie swoich czynności wydalają także część komórki. Gruczoły holokrynowe (np. gruczoły łojowe) wydalają całe komórki.

Ekrynowe gruczoły potowe można rozpoznać jako pory widoczne gołym okiem na powierzchni skóry. Rozmieszczone są na całym ciele – najgęściej na-podeszwach – około 600/cm3 – najrzadziej na udach -około 100/cm3, nie występują na wargach, żołędzi prącia i w łożysku paznokcia. Te gruczoły znajdują się w skórze właściwej, a ich przewód wyprowadzający, skręcony niczym korkociąg, ma ujście na powierzchni skóry. Warto wspomnieć o tzw. przedniej i tylnej rynnie potowej. Znajdują się tu liczne gruczoły potowe i łojowe. W tym miejscu najwięcej jest wykwitów trądzikowych. Przednia rynna potowa przebiega na tułowiu między piersiami, a tylna między łopatkami.

Z reguły człowiek wydziela około 0,5-1 l potu dziennie. W ekstremalnych warunkach (duży wysiłek lub wysoka temperatura) może to być nawet 10 I. Pot z gruczołów ekrynowych składa się w przeważającej części z wody, zawierającej rozpuszczone białka, mocznik i kwasy tłuszczowe. W niewielkim stopniu z potem wydalane są też inne substancje w nim rozpuszczone, np. można w nim wykryć narkotyki dla potrzeb kryminalistyki. Pot ma lekko kwaśne pH (odczyn kwasowo-zasadowy) i wraz z wydzieliną gruczołów łojowych tworzy płaszcz tłuszczowy czyli zawiesinę lipidowo-wodną (tzw. hydrolipidową). Dzięki kwaśnemu odczynowi hamuje on namnażanie się bakterii i grzybów, gdyż mikroorganizmy te lepiej rozwijają się w środowisku zasadowym. Świeży pot ekrynowy jest wodnym roztworem soli mineralnych z niewielką domieszką związków organicznych,, prawie bezwonny i nie stanowi pożywki dla bakterii.

Funkcje ochronne skóry

Stosowanie środków pielęgnacyjnych i ochronnych wspomaga naturalne funkcje skóry. Jest to szczególnie istotne, gdy skóra narażona jest na działanie niekorzystnych czynników. Należy brać pod uwagę fakt, że nadmierne stosowanie niektórych typów preparatów kosmetycznych może zachwiać funkcję ochronną skóry.

Skóra spełnia wiele istotnych funkcji ochronnych, które możemy podzielić na aktywne i bierne. Bierna ochrona skóry wynika z jej budowy i struktury. Aktywna oznacza reakcję na bodziec z zewnątrz, czyli obronę przed drobnoustrojami, przedostającymi się przez układ immunologiczny, wchłanianie składników czynnych, wydalanie potu (funkcja chłodząca) i łoju (wraz z potem tworzy emulsję olejowo-wodną), zmianę ukrwienia przez kurczenie i rozszerzanie naczyń krwionośnych. Do reakcji aktywnych zaliczamy odbieranie takich bodźców, jak: ucisk, drgania, dotyk, ból i temperatura. Do funkcji biernych zaliczamy ochronę przed zimnem i promieniowaniem, zwłaszcza słonecznym. Także ucisk, uderzenie i tarcie, które skóra „odpiera” dzięki swojej budowie. Ponadto budowa i struktura skóry zapobiegają wnikaniu w nią substancji chemicznych i chorobotwórczych drobnoustrojów.